Sektor bankowy w Polsce.

Sytuacja bieżąca i trendy 2023

Sektor bankowy w Polsce odgrywa kluczową rolę w gospodarce kraju. Od lat rozwija się dynamicznie, wprowadzając nowe technologie i produkty finansowe, które umożliwiają łatwiejszy dostęp do usług bankowych dla coraz szerszej grupy klientów indywidualnych oraz firm. Jednak w ostatnim czasie sektor bankowy w Polsce napotyka na wiele wyzwań i problemów.

Polski sektor bankowy jest jednym z najmniejszych w Europie pod względem relacji aktywów do PKB. Według statystyk za 2021 wskaźnik aktywów sektora bankowego do PKB wyniósł 96% i nieznacznie wzrósł w porównaniu z 93% w roku 2020. Polska biorąc pod uwagę tę proporcję zajmuje 3 miejsce od końca wśród krajów Unii Europejskiej. Mimo tego to sektor bankowy, a nie rynek kapitałowy i fundusze inwestycyjne, jest głównym dostarczycielem finansowania polskiej gospodarki. Jedną z największych barier rozwojowych dla polskiego sektora bankowego są wysokie obciążenia fiskalne i regulacyjne, które szczególnie w ostatnich kilku latach mają negatywny wpływ na rentowość i efektywność. Do najważniejszych z nich należą: opłaty BFG, podatek bankowy naliczany od aktywów banków, czy utworzony fundusz wsparcia dla kredytobiorców. Dodatkowe obciążenie dla sektora bankowego nałożyły przepisy ustawy o pomocy kredytobiorcom, która weszła w życie 1 sierpnia 2022 r., wprowadzając wakacje kredytowe dla klientów posiadających kredyty hipoteczne denominowane w złotówkach.

Relacja aktywów sektora bankowego do PKB (dane w %)

Źródło: Związek Banków Polskich, Komisja Europejska – Europen Economic Forecast, Summer 2022

Wszystko to sprawia, że obserwujemy trend spadkowy wyceny akcji krajowych banków spowodowany nie tylko agresją Rosji na Ukrainę, rosnącymi obawami o globalną recesję ale również potencjalnymi lokalnymi problemami Polskich banków. Pomimo tego, że zmiany cen akcji polskich banków podążały za zmianami światowych i krajowych indeksów giełdowych, to jednak ostatnie spadki cen akcji pogłębiły się po ogłoszeniu ustawy umożliwiającej wsparcie kredytobiorców oraz
w związku z nierozwiązanym do tej pory systemowo problemem kredytów hipotecznych denominowanych w walucie obcej głównie w CHF.

Polskie banki na początku 2023 roku według Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego posiadały 305 tysięcy kredytów hipotecznych denominowanych w CHF co w przypadku niekorzystnych decyzji TSUE oraz polskich sadów, a także wobec braku systemowego rozwiązania tej sprawy przez regulatora oraz banki może skutkować bardzo poważnymi rezerwami w bilansach banków. Szacuje się, że w negatywnym scenariuszu sektor bankowy może być zmuszony do stworzenia rezerw na poziomie kilkudziesięciu miliardów złotych. Może to zmienić dobrą dzisiaj sytuację w zakresie współczynników kapitalizacji oraz płynności sektora bankowego w Polsce.

Skomplikowana sytuacja w polskim sektorze bankowym znalazła odzwierciedlenie również w ocenach agencji ratingowych. 2 listopada 2022 roku agencja Moody’s obniżyła perspektywę dla polskiego sektora bankowego ze stabilnej do negatywnej. Na zmianę ratingu wpłynęło pogorszenie perspektyw wzrostu gospodarczego oraz znaczny wzrost kosztów finansowania i wysoka inflacja. W ocenie agencji rosnące koszty utrzymania kredytobiorców oraz szybki wzrost stóp procentowych przyczynią się do pogorszenia jakości portfela kredytowego, szczególnie w przypadku kredytów zaciągniętych w okresie historycznie najniższego oprocentowania w latach 2020-2021.

Pomimo tych wyzwań zakładamy, że polski sektor bankowy wykaże się odpornością na różne problemy gospodarcze oraz regulacyjne i prawne tak jak to stało się w trakcie trudnego okresu pandemii COVID-19. Polskie banki wdrożyły różne działania wspierające swoich klientów w czasie pandemii, takie jak wakacje w spłacie kredytów i obniżki stóp procentowych.

Polski sektor bankowy nadal inwestuje w transformację cyfrową w celu poprawy wydajności i jakości obsługi klienta oraz rozwój nowoczesnych produktów finałowych opartych na nowym modelu gospodarki cyfrowej. Ten proces jest kosztowny ale nieunikniony i przyniesie bankom dalszą poprawę jakości oraz efektywności świadczonych usług z korzyścią dla klientów.

*/ Wskaźniki ROA i ROE – relacja sumy wyniku finansowego z 12 kolejnych miesięcy do odpowiednio: średnich aktywów i średniego kapitału w tym samym okresie z 13 kolejnych miesięcy.  Wskaźnik ROE odnosi się do agregatu sektora banków komercyjnych i spółdzielczych (bez oddziałów instytucji kredytowych), wskaźnik ROA do całego sektora bankowego. Wskaźnik NIM – relacja wyniku odsetkowego z 12 kolejnych miesięcy do średnich aktywów odsetkowych w tym samym okresie z 13 kolejnych miesięcy.

Źródło: Urząd Komisji Nadzoru Finansowego

Pomimo trudnego roku 2022 wiele z polskich banków wypracowało wyższe zyski niż rok wcześniej. Przychody z działalności operacyjnej wrosły znacząco ze względu na pozytywny efekt zmiany stóp procentowych. Gorsze wyniki netto niektórych z banków spowodowane były głębokimi odpisami z tytułu jednorazowych zdarzeń
w szczególności portfela kredytów hipotecznych w CHF. Wynik finansowy netto na koniec stycznia 2023 r. wyniósł 3,1 mld zł. Wynik ten był znacząco wyższy o 87,0% od wyniku osiągniętego na koniec stycznia 2022 r. Można się spodziewać, że tendencja ta będzie utrzymywała się w dalszej części roku.

Źródło: Urząd Komisji Nadzoru Finansowego

Podsumowując sytuację bieżącą i trend na rok 2023 można stwierdzić że, globalna niepewność gospodarcza, a w szczególności sytuacja makroekonomiczna w Unii Europejskiej oraz w Polsce ulegnie znaczącej poprawie, czego skutkiem będzie wzmocnienie koniunktury gospodarczej w drugiej połowie roku. Powinno spowodować to pozytywny wpływ na zyskowność operacyjną banków bo przecież środowisko inflacyjne i wysokie stopy procentowe będą nadal korzystnie w krótkim terminie oddziaływać na wyniki banków. Dodatkowo miejmy nadzieję, że zmniejszą się wysokie obciążenia regulacyjne i fiskalne co pozwoliłoby bankom łatwiej zaabsorbować potencjalne rezerwy lub straty z tytułu kredytów hipotecznych w CHF.

Przygotowane przez Zespoł Analiz DFCM pod kierunkiem Ernesta Rybaka, Głównego Analityka Inwestycyjnego DFCM

Zachęcamy również do zapoznania się z naszą prezentacją dotyczącą aktualnej sytuacji sektora bankowego w Polsce, link do pobrania prezentacji poniżej↓

⇓Outlook of the banking sector in Poland

Bibliografia:

Związek Banków Polskich, Polska i Europa w nowej rzeczywistości, Wydanie IX, wrzesień 2022

Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Dane miesięczne sektora bankowego według stanu na 31 stycznia 2023 r.

Narodowy Bank Polski,  Raport o stabilności systemu finansowego, grudzień 2022

Związek Banków Polskich, Monitor bankowy, grudzień 2022