Kryptowaluty: złoty parytet XXI wieku?

Dzięki umożliwieniu utworzenia rozproszonej bazy danych w której zmiana historycznych zapisów jest technologicznie niemożliwa, technologia blockchain dała początek kryptowalutom. Mimo że na początku były one tylko ciekawostką kojarzoną z „dark web”, szybko zdobyły one ogromną popularność i powiększyły swoją wartość w nieprawdopodobnym tempie. Ich rola jednak nie przestaje ewoluować, a ich zastosowania mogą obejmować finansowanie projektów czy nawet uzupełnienie tradycyjnej gotówki.

W związku z poszerzającym się zastosowaniem kryptowalut, warto usystematyzować je ze względu na podmiot je emitujący, gdyż jest to czynnik który decyduje lub będzie decydował w dużej mierze o ich zastosowaniu. Do głównych kategorii będzie można zaliczyć tradycyjne kryptowaluty „sieciowe”, prywatne tokeny czy waluty cyfrowe banków centralnych.

Kryptowaluty sieciowe

Pierwsza kategoria jest obecnie najbardziej powszechna i znana pod takimi nazwami jak Bitcoin, Ethereum, czy Dash. Trendem który obecnie obserwujemy wśród nich jest ciągły wzrost wartości w odniesieniu do dolara oraz innych walut. Pomijając to czy będzie on miał miejsce w przyszłości, nie ma jednak wątpliwości że wielu użytkowników kryptowalut korzysta z nich jako forma środka płatniczego zapewniającego anonimowość, szybkość oraz niskie koszty transakcji. Z racji kolejnych ulepszeń w algorytmach, obserwuje się też dynamiczny wzrost liczby aktywnych kryptowalut.

Liczba aktywnych kryptowalut

Źródło: Statista, 2021

Zjawiskiem które może przynieść zmiany na rynku kryptowalut może być nadchodzący Metaverse, w którym cyfrowe tokeny bedą używane jako środek wymiany. Dla przykładu, wartość kryptowaluty SAND związanej z Metaverse The Sandbox wzrosła ponad 6 krotnie do ceny $5.24 za jednostkę od początku października w związku ze wzrostem zainteresowania opini publicznej spowodowanej zmianą nazwy Facebook na Meta. Inne krpytowaluty związane z nowatorską rzeczywistością to MANA lub AXS. Otwartym pytaniem pozostaje jednak czy twórcy Metaverse bedą w stanie zachęcić użytkowników do dokonywania transakcji wysoce zmiennymi tokenami.

Prywatne tokeny

Do tej kategorii można zaliczyć kryptowaluty emitowane przez prywatne podmioty, takie jak banki, korporacje czy nawet start-upy. Cele utworzenia prywatnej kryptowaluty mogą być różne. Najbardziej oczywistym powodem jest obniżenie czasu trwania oraz kosztów transakcyjnych w rozliczeniach z klientami czy oddziałami banku za granicą. Dzięki własnemu rozwiązaniu, korporacja nie jest eksponowana na ryzyko zmienności kursu popularnych kryptowaluty. Przykładem prywatnego tokenu może być JPM Coin utworzony na potrzeby amerykańskiego banku J.P. Morgan.

Innym zastosowaniem z pogranicza prywatnych kryptowalut oraz tokenów jest finansowanie poprzez ICO – Initial Coin Offering. ICO polega na sprzedaży inwestorom specjalnie utworzonych tokenów za waluty tradycyjne lub inne kryptowaluty. Środki ze sprzedaży umożliwiają rozwój projektu, zaś tokeny dają inwestorom szereg możliwości w zależności od emitenta, takich jak pierwszeństwo w zakupie dóbr czy udział w zyskach. Najczęściej jednak wyemitowany token staje się nową kryptowalutą, która może przynieść zyski (lub straty) inwestorom poprzez zmianę wartości na rynku wtórnym.

Pomimo tego że dotychczas ICO dotychczas związane było z projektami ze świata kryptowalut, ma ono potencjalnie zastosowanie do zupełnie innych branż jako forma crowdfundingu. Katalizatorem rozwoju tej formy finansowania może być uregulowanie jej przez państwo, gdyż pozwoliłoby to bankom świadczyć usługi doradztwa z zakresu ICO, co doprowadziłoby do jego upowszechnienia. Regulacje umożliwiłyby także ochronę inwestorów przed oszustwami.

Waluty cyfrowe banków centralnych

Waluty cyfrowe banków centralnych (ang. Central Bank Digital Currency – CBDC) stały się obiektem badań banków centralnych. Ze względu na wczesne stadium rozwoju, ciężko wyróżnić ich uniwersalne cechy. Wiadomo jednak że w przeciwieństwie do obecnych transakcji elektronicznych, posiadacze CBDC mieliby dostęp do kont bezpośrednio w banku centralnym, przez co zniknęłaby konieczność uczestnictwa pośredników w transakcjach. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt że CBDC niekoniecznie oparte są na technologii blockchain, ponieważ umożliwia to większą kontrolę państwa nad walutą.

Na najbardziej zaawansowanym etapie rozwoju jest obecnie cyfrowy juan sygnowany e-CNY. Ludowy Bank Chin rozpoczął jego rozwój już w 2014 roku, a więc w momencie kiedy nawet Bitcoin nie był znany szerszej publiczności. Od października 2021 roku trwa program pilotażowy w ramach którego w ciągu pierwszego miesiąca cyfrowy portfel założyło 140 mln osób, zaś wartość transakcji przekroczyła 62 mld CNY (9,7 mld dol.). Cyfrowy juan charakteryzuje dość ekspansywne nastawienie Ludowego Banku Chin – nie jest możliwe wypłacanie odsetek posiadaczom e-CNY, a ponadto pojawiły się pogłoski o końcowej dacie ważności jednostek e-waluty, co miałoby zachęcić do wydatków konsumpcyjnych. W zamyśle cyfrowy juan mógłby być wymieniany na tradycyjnego jedynie przez banki.

Wprowadzenie CBDC rozważa też Europejski Bank Centralny. W lipcu 2021 roku poinformował on o rozpoczęciu 2 letniego programu pilotażowego, który miałby zbadać bezpieczeństwo, efektywność oraz możliwość wprowadzenia cyfrowego euro. Podobne plany ma także Bank Rezerwy Federalnej, jednak zdaniem jej prezesa J. Powella, „należy przede wszystkim podjąć właściwą a nie szybką decyzję”.

Pełna implementacja CBDC wiązałaby się z szeregiem zmian społeczno-ekonomicznych. Po pierwsze, rozwiązanie to budzi obawy odnośnie anonimowości transakcji. Dla przykładu, jednym z założeń cyfrowego juana jest „kontrolowana anonimowość”, co oznacza że mimo teoretycznej anonimizacji systemu, dostęp do danych miałby np. policja. Ponadto, z perspektywy ekonomicznej, bank centralny miałby dostęp do nowych niekonwencjonalnych środków polityki pieniężnej, tak jak z góry ustalona stopa depozytowa dla wszystkich rachunków. Inną niekonwencjonalną polityką mogłoby być „helicopter drop”, czyli dodanie określonej sumy w celu pobudzenia zagregowanego popytu i walki z deflacją. Ostatecznie, cyfrowe waluty oznaczałyby wyeliminowania ryzyka „runów na bank” dzięki zniesieniu systemu rezerwy cząstkowej, co także poprawiłoby stabilność sektora w czasach kryzysu.

Podsumowanie

Kryptowaluty to już nie tylko inwestycje alternatywne. Rozwiązanie to może być prywatną alternatywą wobec państwowego pieniądza, formą crowdfundingu jak i uzupełnieniem juana, euro czy dolara. Szerokie spektrum zastosowań, pomimo korzyści, może też budzić pewien zasadniczy problem – w jakim kierunku chcemy aby ta nowa technologia się rozwijała. Z tego powodu potrzebna jest publiczna debata na temat wartości które chcemy zachować wraz z nowymi środkami płatniczymi, tak aby nie stały się one narzędziem inwigilacji i kontroli.

Bibliografia:

Boston Consulting Group, 2020. ‘How Banks Can Succeed with Cryptocurrency’. https://www.bcg.com/publications/2020/how-banks-can-succeed-with-cryptocurrency

Cox, J., 2021. ‘The Fed is evaluating whether to launch a digital currency and in what form, Powell says’ CNBC News. https://www.cnbc.com/2021/09/22/the-fed-is-evaluating-whether-to-launch-a-digital-currency-and-in-what-form-powell-says.html

Deutsche Bank, 2021. ‘Digital yuan: what is it and how does it work?’ https://www.db.com/news/detail/20210714-digital-yuan-what-is-it-and-how-does-it-work

European Central Bank, 2021. ‘Eurosystem launches digital euro project’ https://www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2021/html/ecb.pr210714~d99198ea23.en.html

Osowski, D., 2021. ‘Po zakazie bitcoina ta cyfrowa waluta jest hitem w Chinach’ Rzeczpospolita. https://cyfrowa.rp.pl/blockchain/art19072271-po-zakazie-bitcoina-ta-cyfrowa-waluta-jest-hitem-w-chinach 

Statista, 2021. ‘Number of cryptocurrencies worldwide from 2013 to November 2021’. https://www.statista.com/statistics/863917/number-crypto-coins-tokens/